In het boek “ Door de nacht klinkt een lied” beschrijven Henk van Gelder en Jacques Klöters het amusement in Nederland tussen 1940 – 1945. In dit boek staat een lijst met in de Tweede Wereldoorlog vermoorde artiesten. Zanger Joost Prinsen en dichter Willem Wilmink valt bij het lezen van die lijst de naam op van ‘Ben Ali Libi goochelaar’ op. Zijn echte naam was Michel Velleman (1895 – 1943), een Joodse goochelaar uit Amsterdam. Wilmink schrijft daar in 1987 op aandringen van Prinsen een lied over. Een gedicht over een denkbeeldige ‘kleine joodse schlemiel’ die zich ondanks goochelkunsten en een ‘zorgvuldig gekozen alibi’ zich niet kan verstoppen voor de fantasieloze aanhangers van Hitler’s rücksichtslose Derde Rijk.
Prinsen zingt dit lied in 1996 in het theaterprogramma Tip Top over de geschiedenis van het Joodse amusement. Op 2 augustus 2003 overlijdt Willem Wilmink. Enkele maanden eerder stelt hij nog een bundel gedichten samen met gedichten over de dood. In “je moet je op het ergste voorbereiden” neemt hij ook Ben Ali Libi op. Als regisseur Dirk Jan Roeleven een jaar later een documentaire over Wilmink maakt, vraagt hij Joost Prinsen nog eens de tekst voor te dragen. Het voordragen maakt grote indruk. Ook bij Prinsen zelf die volschiet bij de laatste regels over ‘schreeuwers’ die’ een alternatief voor de democratie’ menen te kennen’, maar ook bij de kijkers.
Ben Ali Libi de goochelaar voorgedragen door Joost Prinsen
Na het maken van de documentaire over Willem Wilmink besluit Roeleven ook de geschiedenis over Ben Ali Libi te verfilmen. Op Bevrijdingsdag 4 mei 2015 gaat de documentaire Ben Ali Libi goochelaar bij de NTR op televisie in première.
Trailer van de documentaire Ben Ali Libi
Geïnspireerd door het gedicht van Willem Wilmink en de documentaire van Dirk Jan Roeleven onderwerpt historicus Ben Hummel de geschiedenis van de goochelaar aan een nader onderzoek. In 2018 gaf historicus Ben Hummel in eigen beheer het boek Ben Ali Libi Handelaar in Illusies uit. Het boekje is nu nog verkrijgbaar via bol.com.
Benieuwd naar het leven van Ben Ali Libi heb ik het boekje aangeschaft en gelezen. Ik vond het interessant boekje waarin Ben Hummel vertelt over de tijd waarin Ben Ali Libi opgroeide en in de ban raakte van het goochelen.
Het verhaal komt voor mij heel dichtbij als Hummel op blz. 40 vertelt dat Pieter Hitman zich een optreden van Ben Ali Libi herinnerde in het Friese Sint Anna Parochie. Hij mocht het koffertje van de goochelaar dragen. Meer had hij niet bij zich. Hij vertoonde manipulaties met ballen en sigaretten. Maar hoe…..! Kleine Pieter was direct verkocht.
Ik leerde Pieter Hitman kennen toen ik lid werd van de Magische Ring Friesland en dan is het toch mooi dat ik in dit boekje lees dat Ben Ali Libi bij hem het goochelvirus heeft aangewakkerd.
Minze Dijksma