Het is zaterdagavond 5 oktober 2023 iets voor middernacht. Je kunt een speld horen vallen in de foyer van het Theaterhotel Figi in Zeist. De volgende dag worden hier de Nederlandse Kampioenschappen goochelen georganiseerd. Ik heb een afspraak met Mortenn Christiansen, dé wereldkampioen in de categorie Comedy Magic, FISM 2022, Quebec Canada. Ik was de hele avond nog druk met de laatste voorbereidingen voor het congres en Mortenn had nog afgesproken met een aantal andere artiesten. Dus geen enkel probleem dit late tijdstip. “Slapen kan altijd nog wel een keer” zeiden we tegen elkaar. En Mortenn vulde aan op zondag in de middag pas zijn lecture te geven, dus “alle tijd Marcel, alle tijd.”

Ik zie Mortenn denken als hij naar mij toekomt: wat is dit nu weer? Hij krapt op zijn hoofd, roept wat onverstaanbare woorden en gaat zitten naast een opblaasbaar zwembadje in de vorm van een gele eend en daarin nog eens een groot aantal kleine eendjes. Mijn interviews kennen altijd een creatieve insteek, vertel ik hem. De inspiratie dit keer kwam van Mortenn’s promofoto én zijn e-mailadres waarin de eend terugkomt. “Dus gaan we eendjes vissen…” vertel ik enthousiast. “….en in ieder eendje zit een vraag over je carrière, je prijswinnende FISM act, je persoonlijkheid etc.” Ik overhandig Mortenn de hengel, een uitschuifbare goochelstok met een haakje daaraan. Hij ziet er zichtbaar de lol wel van in. Met een “magicians choice” laat ik hem het eerste eendje vissen met de vraag;

wat heb je met eendjes?

“Ja inderdaad, op mijn promo foto sta ik met een eend op mijn hoofd. Maar eigenlijk slaat dat nergens op en komt dat door een flauwe Deense woordgrap. In mijn shows kom ik het toneel op met twee eenden onder mijn arm. En dan zeg ik altijd: “Hallo, mijn naam is Mortenn met twee ducks, en in het Deens is dat hetzelfde als dat ik dat zeg met twee keer een ‘n’. Voor de grap spelde ik mijn naam verkeerd want deze was eerst met één ‘n’. Men vond dat wel leuk, dus ik heb mijn naam nu officieel met een dubbele ‘n’ laten registreren. Eenden komen vaak terug in mijn acts, met uitzondering dan in mijn FISM-act.

 

 

Mortenn hengelt behendig een ander eendje aan de haak…

Who the duck is Mortenn Christiansen in real live and on stage?

Mortenn vraagt zich af of het een woordgrapje is. Mijn ingetogen lach zegt hem voldoende. “In het echt ben ik wat verlegen en nerveus maar als ik onder magicians ben zoals nu dan ben ik wel sociaal. Op het toneel ben ik bij mijn opkomst altijd zenuwachtig, echt balen maar dat gaat er niet uit. Ik maakte er in mijn FISM-act een sterkte van. Hallo, ik ben Mortenn en erg nerveus, maar laat ik deze truc maar doen… Het klinkt alsof ik acteer maar het is eigenlijk gewoon de waarheid. Ik stop die nervositeit en onzekerheid uitvergroot in mijn karakter.”

Wie is je held in comedy, wie in magic en wie in comedy magic?

Mortenn denkt even na…. “Dat is een mooie vraag! Steve Martin, Tom Mullica, Bo Burnham en ook David Blaine. Ik denk dat Tom de grootste is. Hij is origineel, anders, echt heel grappig en héél goed. Ik heb hem nooit ontmoet helaas, hij overleed in 2016 en werd 68, maar ben groot fan. Ik heb al zijn boeken gelezen, DVD’s gezien en heb heel veel van zijn trucs. Inspiratie haal ik niet echt uit de trucs maar meer uit zijn presentaties. En ook Steve Martin, filmster in Amerika is mijn held. Nog voor ik geboren was deed hij stand-up, ballonvouwen, magie en jongleren. Zijn video’s heb ik verslonden. Hij was uitzonderlijk. Bo Burnham is een topper in musical comedy. Hij is zo, zo goed. Ik denk dat ik geen talent heb en kan beter stoppen. En tenslotte David Blaine om het feit hoe hij het allemaal doet.

 

 

Je bent consultant en goed bevriend met Rune Klan. Welke overeenkomsten en verschillen zijn er tussen jullie?

“Rune is de meest beroemde comedy magician in Denemarken en inmiddels een goede vriend van mij. Hij had mijn naam doorgekregen van mijn baas, Steen Pegani, die een eigen goochelwinkel heeft. Rune wilde langskomen omdat hij meer wilde weten over een truc die ik had verzonnen. Ik was toen een jaar of 16 en kon het niet geloven toen ik hem aan de lijn had; dé Rune Klan. Een minuut of twintig later stond hij voor de deur. Later ontstond de vriendschap en al lange tijd werken we samen aan voorstellingen en tv-shows. Ik geef mijn creatieve input, maak props en we bellen veel, want we wonen helaas op zo’n 4 uur afstand van elkaar. Rune doet veel comedy magic, maar hij heeft een andere stijl en inspireert mij met wat hij al heeft gedaan en bereikt.

 

“Wat is je favoriete boterham?” leest Mortenn voor nadat hij het papiertje uit een eendje heeft gehaald. “Grapje… dat is niet de vraag (trouwens dat is kip en ham) die is..

Een FISM wereldkampioen, geworden met een truc die je als kind al deed?

“Ja dat klopt een beetje, mijn act bestaat natuurlijk uit een groot aantal verschillende trucs en effecten. Toen ik een jaar of 14/15 was deed ik mee aan de jeugdkampioenschappen. Helaas geen eerste prijs. Maar ik bedacht me laatst met deze truc ben ik dan wel geen jeugdkampioen geworden maar wel wereldkampioen.” Mortenn maakte een juichbeweging en veert op uit zijn stoer. “Ik was als kind al gek van het FISM. Waanzinnig om op een kampioenschap de beste acht minuten magie te zien van iemand. In eerste instantie wilde ik naar het FISM gaan om te kijken. Maar ik won de Deense kampioenschappen en later die van Scandinavië en dacht misschien heb ik een kans. Mijn act was klaar maar het FISM werd door Corona uitgesteld. Nou jammer dan gaat het aan mij voorbij. Vrienden van mij zeiden lop een gegeven moment; doe mee, je hebt een goede act! Twee dagen na de officiële inschrijfdatum belde onze President belde met Domenico Dante, toen nog de FISM President. Gelukkig was de inschrijfdatum uitgesteld voor iedereen door de Covid situatie. Mijn redding.”

Een volgend eendje slaat Mortenn aan de haak en leest de vraag;

“Hoe is je FISM-act tot stand gekomen, je hebt er ruim 3 jaar aan gewerkt?”

Ja bizar toch, om zo lang aan een act van acht minuten te werken. Het fundament van de act heb ik 10 jaar geleden al verzonnen en ben deze blijven verbeteren. Er zaten al close-up en stage elementen in, maar de act was eigenlijk nooit bedoeld voor een wedstrijd. Twee weken voor het FISM heb ik nog een deel veranderd in mijn act waardoor het toch nog beter werd. De dag voor het kampioenschap was ik echt klaar. Ik blijf het veranderen maar ik ben er nu tevreden mee. Want… ik heb meegedaan en ben er wereldkampioen mee geworden en dat was mijn doel.”

Samen met Rune uren brainstormen en werken aan een truc om er later achter te komen dat het niet werkt.

“Dat begrijp ik” en ik knik instemmend “maar even terug naar de vraag; je werkt met een klein groepje vrienden aan je act en praat daar alleen met hen over?” “Dat klopt, natuurlijk op clubavonden of jamsessies heb ik nieuwe trucs bij me en krijg dan feedback. Maar daar heb of kan ik vaak niets mee. Men beoordeelt het, goed bedoeld, vanuit eigen perspectief en stijl die niet mijn stijl is. Die feedback van mijn vriendengroep vertrouw ik en die kennen mij

daar wil ik het ook echt van hebben, want het kan altijd beter.

Feedback krijgen valt niet altijd mee als je zelf denkt dat je truc of act al goed in elkaar zit. Je hebt er hard aan gewerkt, denkt dat het origineel is of heel leuk. Je gaat feedback dan eerder uit de weg. Daarom vragen soms goochelaars niets aan anderen, laten op een clubavond liever niet iets zien of laten anderen niet meekijken bij try-outs etc. Maar dat geldt natuurlijk niet voor iedereen. Veel goochelaars goochelen meer voor zichzelf en treden niet op. Ook goed natuurlijk.

Ik vertel Mortenn dat mijn ervaring soms op de club is dat er feedback wordt gegeven op de techniek of de handling en wijs vervolgens op een banner van drievoudig wereldkampioen Fred Kaps. -Effect should come first. Method second-. “Ja klopt, absoluut, altijd! Het gaat om het effect, die methode die ga je wel vinden links- of rechtsom.”

Wat heeft de wereldtitel je gebracht?

“Niet heel veel. In Denemarken stond ik in wat kranten en een tv-show. Wat voor mij persoonlijk veranderde was de trots dat ik een beker heb staan in mijn huiskamer. Iets wat ik nog steeds niet geloof. En ik word gevraagd voor conventies en festivals. Nu ben ik hier en vlieg maandagochtend vroeg weer terug. Mijn baan opzeggen doe ik niet. Ik vroeg het mijn baas na het FISM en hij zei nee waarom zou je. En ik denk dat hij nog steeds gelijk heeft. Mijn autisme heeft er ook heel veel mee te maken. Ik moet anders veel gaan plannen, alleen doen. Dat maakt het allemaal wat ingewikkeld en daar word ik niet gelukkiger van. Het heeft natuurlijk ook met geld te maken. Dat interesseert me niet echt maar ik moet wel mijn huur betalen. Als ik dat niet hoefde te betalen dan zou het misschien anders zijn.”

Samen met Mac King in Spanje op het Festival Internacional de Magia (februari 2023)
Hoe zou je nu je geld verdienen als er niet op 10 minuten van je huis een goochelwinkel was?

“Ik zou dat echt niet weten. Toen ik als klein kind het goochelvirus te pakken had hoorde ik dat Pegani, de grootste goochelwinkel van Scandinavië, vlakbij was. Ik kwam er natuurlijk eerst om trucs te zien en kopen en was er kind aan huis, maar van het een kwam het ander. En nu werk ik daar zo’n 10 jaar. Ik denk dat ik dood zou zijn als ik Pegani niet ontdekt had want magie is mijn leven. Wat moet ik anders doen? Geen idee! Ik heb ook verder geen opleiding gehad…”.

“Dus je leven is gered door de magie” zeg ik met een lach. “Je hebt dan wel geen opleiding gehad, maar je weet en kunt veel omdat je autodidact bent.” “Ja dat kun je wel zeggen. Ik wil graag weten hoe iets kan, werkt, te maken is etc. en lees en leer daar dan alles over. Dat komt door mijn gedreven- en leergierigheid voor de magie. Wil je handleidingen of tutorials begrijpen en letterlijk de taal spreken van de goochel community dan moet je Engels spreken. Dus heb ik dat geleerd. Ik kan inmiddels ook lassen, 3D printen, houtbewerken en met de zaagmachine overweg zonder een vinger te verliezen. Ik heb een keer een lezing in Spanje gegeven en mijn act daar laten zien. Had ik alles in het Spaans vertaald en uit mijn hoofd geleerd. Dat viel natuurlijk niet mee, maar ik doe dat gewoon! Dus zonder de diploma’s is het me ook gelukt.”

In een podcast zei je dat magicans lui zijn, waarom?

“Dat klopt, ze kopen een truc en gaan deze doen en vervolgens kijken of deze werkt. En dat is onzin, want je weet al dat deze werkt want iemand heeft deze verzonnen, heel vaak uitgeprobeerd en uiteindelijk op de markt gebracht. – You are all terrible- Mortenn kijkt en praat in de camera met een lach. Voor een paar honderd euro koop je een show van bijvoorbeeld John Archer of Bill Abbott. Maar wat mij betreft ben je dan geen echte goochelaar. Als het dansers, musici, jongleurs of zangers zijn dan moet je oefenen, heel veel oefenen en schaven. Maar veel ‘goochelaars’ kopen de skills waarmee ze mij kunnen ‘foolen’ maar zijn daarmee nog geen performers. Dat is een vak apart en kost heel veel tijd om daar goed in te worden en er iets van jezelf in te stoppen. Maar dat performen geldt natuurlijk lang niet voor iedereen. Het kan ook gewoon een hele leuke hobby zijn. Als je postzegels spaart hoef je ook niet een lezing te kunnen geven over de verzameling die je hebt opgebouwd. Ik heb een jaar of vier gegoocheld zonder dat mijn ouders ervan wisten. Ik hield het voor mijzelf en dat is natuurlijk ook prima. Dus begrijp me niet verkeerd.”

Mortenn heeft er lol in en twijfelt tussen een paar eendjes. Hij hengelt er een die van ‘moeder eend’ is afgevallen. “Is deze nu dood?” vraagt hij zich hardop af.

 

– Think better, try to aim higher and do not assume lay people are dumm!- Wat bedoel je daarmee?

“Je hebt goede research gedaan Marcel, die quote van mij mag je gebruiken. Think better dus koop niet iets en doe die truc, maar denk door wat kan je er meer mee doen. Verzin zelf iets, geef er een eigen draai aan. Hoe kan je een ander effect realiseren, misschien wel beter dan het origineel voor zover het origineel is. Dat valt niet mee want we hebben collectief geleerd; koop een truc en doe die gewoon, misschien wel instant, lekker makkelijk.

Aim higher gaat er over dat je meer uit een truc wilt halen. Ik heb een hekel aan mensen die zeggen dit is goed genoeg voor leek-publiek. Waarom zou het hun verbazen en verwonderen, vraag je dat meer en meer af. Als een collega goochelaar een truc niet boeit of laat denken van “hoe kan dat?” waarom een leek dan wel? Alles wat ik zelf bedenk moet voor goochelaars entertaining, leuk, nieuw zijn of ze écht voor de gek houden. Dat is mijn maatstaf.

En over – lay people are dumm-  ik kan prima als leek kijken naar een truc en zie dan bewegingen die geforceerd en niet logisch zijn.”Mortenn illustreert dat door het papiertje waar de vraag opstaat in een propje te vouwen en sterk overdreven een ‘false transfer move’ te maken. Je ziet het niet maar de beweging is onlogisch. Ik zie het soms ook bij goochelaars die een truc met een Rubiks doen maar er nooit echt zelf mee gespeeld hebben. Het draaien, terugdraaien etc. is een automatisme en moet je leren, ondervinden door de cube te “begrijpen”.

 

Mortenn’s Night, een film op eigen initiatief gemaakt.

Is je autisme een beperking voor je in het dagelijkse leven?

“Ja zeker wel, ik was best jong toen ik daarachter kwam. Mijn hersenen werken wat anders dan de meeste mensen. Ik ben dan wel van binnen “gebroken” maar ik functioneer prima van buiten. Ik heb ermee leren leven. Autisme kent een breed spectrum. Ik structureer zoveel mogelijk mijn dagen en werkzaamheden. En probeer zo druk te vermijden. Daarom vroeg ik je vanmiddag toen je mij van Schiphol ophaalde, nogmaals dank daarvoor dat doen jullie goed, hoe ziet het programma eruit? Hoe laat is mijn lezing? Voor hoeveel mensen? In welke zaal? Waarschijnlijk vraag ik je dat morgenochtend weer. Ik wil geen verrassingen maar houvast voor mijn planning.

Ik heb heel lang gedacht dat ik niet goed genoeg was. Maar dan zie ik die beker staan en denk dan weer: misschien ben ik toch wel goed genoeg. Maar ik voel me niet de beste. In heel veel categorieën van de magie ben ik niet goed. Ik heb een leuke act met een aantal mooie effecten en onverwachte wendingen, maar ik ben niet de beste.”

“Kom maar, kom maar” praat Mortenn liefelijk tegen de eendjes alsof hij ze wil voeren. Hij heeft de smaak te pakken en wil weer hengelen, maar ik onderbreek dat even en vraag over de tatoeage op zijn arm. ” -Jeg beklager dette – vrijvertaald in het Deens; ik heb hier spijt van. Ja ik ben echt gek en niet voor niets een comedy magician. Het is de enige tattoo die ik heb maar heb er ook wel echt een beetje spijt van. Ja ik doe veel voor de grap. Net als mijn email-adres en mijn promo foto waar we het eerder over hadden met de eend. Maar het heeft impact blijkbaar want ik zit hier nu midden in de nacht eendjes te vissen. Dat geloof je toch niet.” Mortenn kijkt op zijn horloge “Is het al 01.00 uur dan ben ik in basis dronken, maar dat kan helemaal niet grapt hij, want ik heb nog nooit alcohol gedronken.”

Zorgt YouTube ervoor dat de creativiteit in de goochelkunst zal afnemen?

“Iedere maand zoek ik wel op YouTube naar nieuwe FISM-acts, daar blijf ik van genieten en leer daarvan. Ik voel me wel een beetje slecht want mijn act staat er niet op. Maar dat is omdat er heel veel misdirection inzit en dat wil ik vooraf natuurlijk niet weggeven. Video’s waarin alles wordt uitgelegd bekijk ik niet. Dat wordt gedaan door en is voor goochelaars die zelf geen creativiteit hebben en het voor anderen verpesten. Mensen die de tijd hebben om alles beeldje voor beeldje af te spelen om dan het geheim uit te leggen. Droevig!

Voor de nieuwe generatie bieden YouTube, livestreams en downloads grote voordelen. Of communities en kanalen waar goochelaar elkaar ontmoeten om te leren en inspireren. Over de basisprincipes bijvoorbeeld van palmeren en forceren. Dan leer je de methode en ga je daarna met je eigen creativiteit verder aan de slag. Net als Fred Kaps zegt; het gaat niet om de methode maar het effect.

Een groot nadeel van die online-ontwikkeling is dat men o.a. niet meer naar een goochelclub gaat. Je kan mijn lecture downloaden i.p.v. mij te ontmoeten. Maar op een club, bij een jamsessie of conventie, zoals hier, krijg je feedback. Dan is het goed om daar juist over door te praten, het waarom te achterhalen en misschien met elkaar te kijken hoe een methode of effect te verbeteren. Dat maakt je act beter en word je misschien ook ooit wereldkampioen. Als je dat wilt natuurlijk…” zegt Mortenn met een glimlach.

Mortenn in actie op het NK met een lezing en prijswinnende FISM act in de avondshow.

Ik besluit Mortenn te zeggen dat ik me verheug op zijn act morgen. Daar heb ik veel mensen over gehoord dat het zo goed was. Niemand wilde me er iets meer over vertellen want dan zou veel verklapt worden. “Ja voer de druk maar op. Jullie hebben me vastgelegd zonder mijn act te zien. Misschien is het wel helemaal niet goed…”

Marcel Verbakel

Foto’s NK: Marcel Leën en van social media van Mortenn Christiansen en FISM Cananda. Met speciale dank aan Maarten Vermaak die tot diep in de nacht het interview heeft vastgelegd op video en foto.