Eregalerij: Fred Kaps
Eregalerij van Nederlandse goochelaars die wereldkampioen zijn geworden.
Ik heb de grote bloeiperiode meegemaakt van het goochelen in Nederland. Nederland heeft de meeste wereldkampioenen voortgebracht en ik heb het genoegen dat ik een optreden of een lezing van hen allemaal heb meegemaakt. Zo ook van Fred Kaps.
Fred Kaps (1926 – 1980) was een goochelaar van wereldklasse die beschikte over een hele goede techniek en een speelse presentatie met een flinke dosis humor. Kaps straalde klasse uit en verhief goochelen tot kunst.
Een goede klik met Henk Vermeyden
Zijn echte naam was Bram Bongers. Hij kwam door zijn kapper Piet Verschragen in aanraking met goochelen. Van Verschragen leerde hij zijn eerste trucjes, maar de jonge Bram bracht verbeteringen aan en liet zien dat hij er goed over nadacht. Het trucje werd een wonder. Verschragen had ook nog een leuke dochter, die later de vrouw van Bongers zou worden.
Hij wilde meer dan trucjes leren en bracht op zestienjarige leeftijd een bezoek aan goochelstudio Triks. Hier leerde hij eigenaar Henk Vermeyden kennen. Het klikte en Kaps ging helpen bij de verkoop van trucs. Hij maakte ondertussen driftig gebruik van de boeken die in de studio lagen. Het was het begin van een bijzondere samenwerking tussen Vermeyden en Bongers.
Hij trad eerst op onder de naam Valdini en veranderde die later in Mystica. In 1950 won hij de eerste prijs bij het Nederlandse Kampioenschap in Arnhem. In dat jaar was ook het wereldkampioenschap in Barcelona, waar Bongers met veel succes aan meedeed. Hij werd wereldkampioen. Als running gag had hij ‘de verschijnende wandelstok’, die Vermeyden voor hem meenam uit Amerika.
links: ‘Valdini’ (Collection Dick Koornwinder)
rechts: ‘Mystica’ FISM 1950 (Collection Dick Koornwinder)
Fred Kaps, drie keer wereldkampioen!
Zijn leermeester vond Mystica geen internationaal aansprekende naam en samen hebben ze vervolgens de naam Fred Kaps bedacht. In 1955 deed Kaps mee aan het wereldkampioenschap in Amsterdam. Hij maakte indruk met het zoutvaatje waaruit een onuitputtelijke voorraad zout getoverd werd. Het leverde hem zijn tweede wereldtitel op. In 1959 pakte hij ook de nationale titel tijdens het congres in Enschede. De grote klapper kwam in 1961 bij het wereldkampioenschap in Luik. Kaps werd voor de derde keer wereldkampioen. Een unieke prestatie! Hij goochelde met brandende kaarsen, zeepbellen en bankbiljetten.
Klik hier om deze act te bekijken.
In 1964 verscheen Kaps in Amerika in de beroemde Ed Sullivan Show. Diezelfde aflevering maakten The Beatles hun debuut op de Amerikaanse televisie. Ruim 73 miljoen mensen zagen Kaps met zijn versie van ‘de homing card’. Ook in Europa was Kaps regelmatig op televisie te zien en hij heeft bovendien opgetreden voor de koningshuizen van Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
Een memorabele clubavond van de Magische Ring Friesland
Fred Kaps werkte vaak mee aan goocheldagen en -congressen. Ik heb gelukkig enkele keren een optreden en een lezing van Kaps meegemaakt. Vooral op het gebied van de presentatie van trucs kon je veel van hem leren.
Mijn leukste herinnering aan Fred Kaps was toen hij de Magische Ring Friesland bezocht. Heel bijzonder. Onze toenmalige voorzitter Barendsma had een lijntje in zijn netwerk naar Fred Kaps. Hij had hem verleid tot een bezoek aan Friesland. Het leidde ook tot een artikel in de Leeuwarder Courant. Onze bijeenkomsten waren toen in het Oranjehotel in Leeuwarden, een locatie met uitstraling. Het paste perfect bij de ontvangst van een wereldtopper als Fred Kaps. Het werd een avond die me altijd is bijgebleven. Hij liet die avond geen trucjes zien. Of beter gezegd: hij liet die avond geen wonderen zien. Nee, hij vertelde over het vak van goochelaar en legde uit dat het meer behelst dan het vertonen van een trucje.
Maanden was hij bezig met een truc. Over alles werd nagedacht. Hij liet niets aan het toeval over en elke beweging werd minutieus ingestudeerd. Ook de nonchalant ogende bewegingen. Hij was een professional. In Leeuwarden demonstreerde hij ook een truc met een munt en legde het wonder vervolgens uit. Er zat een haakje aan de munt dat hij in de huid aan de achterkant van zijn hand haakte. Dat ging mij net even te ver.
Abraham Pieter Adrianus Bongers als kind en 40 jaar later als Fred Kaps.(Collection Dick Koornwinder)
Bij Fred Kaps telt alleen het totaalplaatje
Kaps vertelde ook over zijn kleding. Voor een optreden ging hij nooit zitten, want dan kwamen er vouwen in de broek bij het kruis. Dat werden door hem “piskreukels” genoemd. Ik hield daar later zelf ook rekening mee. Als ik naar een optreden van een andere goochelaar ging, dan had ik altijd aandacht voor de wel of niet aanwezige kreukels in de artiestenkleding.
Aan het eind van de bijzondere bijeenkomst met Kaps werd er gevraagd of een van de leden een truc wilde laten zien. Ik weet nog dat Pieter Hitman de stoute schoenen aantrok. Ik vond dat ontzettend dapper. Hij vertoonde het verkleurende doekje en deed dat erg goed. Na de vertoning gaf Fred Kaps feedback. Hij complimenteerde Pieter met de uitvoering en zei dat hij zelf ook met die truc aan het stoeien was geweest. Kaps kon echter geen oplossing vinden voor een probleem: hij merkte dat de doek kreukelig werd tijdens de truc. Toen gingen bij alle aanwezigen de ogen open. Ze begrepen dat het bij Kaps ging om het totaalplaatje. Alles wat je gebruikt moet er netjes en smetteloos uitzien.
Ik vond het een geweldige avond. Toen we erop terugblikten bij de volgende clubbijeenkomst bleek dat iedereen een andere ervaring had. Ik zal nooit de legendarische woorden van een van de andere leden vergeten. Het was hem niet meegevallen. Hij omschreef het als “een lezing zonder trucjes en met praten over piskreukels”.
Bron: YouTube kanaal Aprende Magia
Fred Kaps wordt gezien als de grootste goochelaar aller tijden. Hij was een persoonlijkheid op het podium met een innemende glimlach. In Utrecht ligt voor het woonhuis waar hij in 1980 overleed een plaquette waarop staat dat hij goochelen tot “KUNST” verhief.
Minze Dijksma
Tip van de redactie: Op zondag 10 oktober2021 organiseert de NMU de Fred Kaps themadag met o.a. workshops van Minze Dijksma, Rafael Scholten en Flip Hallema, een lezing van Kaps kenner Dick Koornwinder, een optreden van Jack Tucker en een interview van Hilbert Geerling met Hans Kazan. Hans ontvangt die dag ook de Fred Kaps Award van de Fred Kaps Ring (ring 78 van de IBM).
Klik hier voor meer informatie en kaartverkoop