Smaakmakers in de goochelwereld.
Ik ben in de wereld van de magie verschillende goochelaars tegengekomen die op de een of andere manier opvielen. Dat kon zijn op het gebied van presentatie, techniek, persoonlijkheid of vernieuwing. Tel Smit behoorde tot de top van de goochelwereld met een prachtige manipulatie act, die hij tijdens zijn goochelcarrière heeft omgebouwd tot een western-act, waar hij nationaal en internationaal mee gescoord heeft.
Tel Smit
In 1997 ben ik naar het wereldkampioenschap in Dresden gegaan met een georganiseerde busreis. Bij het instappen van de bus zag ik Tel Smit. Zijn goochelspullen werden ingeladen, maar hij ging zelf niet mee met de bus. Hij had twee goochelaars gevraagd om op zijn spullen te letten, want hij ging op eigen gelegenheid. Dit was de derde keer dat hij mee ging doen aan het wereldkampioenschap. De eerste keer was in 1967. Hij behaalde toen op 22-jarige leeftijd de eerste prijs ‘manipulatie’ in Baden-Baden. Tijdens de wereldkampioenschappen goochelen in Amsterdam 1970 zat ik in de zaal en heb ik genoten van zijn manipulatie act. Prachtig om te zien. Hij herhaalde zijn prestatie van 1967 en werd wederom eerste. Een prestatie van formaat. Na het winnen van twee eerste prijzen werd hij in Dresden derde. Heel knap dat je 27 jaar na het winnen van prijzen nog steeds tot de wereldtop behoorde. Tel Smit was niet alleen beroepsmatig met goochelen bezig; het was ook zijn hobby. Hij mocht die graag delen met andere goochelaars. Toen ik hem wat beter leerde kennen, heb ik hem gevraagd voor een lezing voor de Magische Ring Friesland (MRF). Dat wilde hij graag doen en het werd een prachtige en leerzame avond.
Tel vertelde dat hij op achtjarige leeftijd was begonnen met goochelen. In de boekenkast stonden een paar goochelboeken die zijn vader had gekocht. Die goochelde niet zelf, maar had er wel belangstelling voor. Hij bezocht daarna met zijn ouders een optreden van Wim Kan. In dat programma trad ook Fred Kaps op en toen was Tel helemaal verkocht. Dat wilde hij ook: goochelaar worden.
Hij bleek talent te hebben en kwam in contact met Henk Vermeyden. Van hem leerde Tel wat er allemaal komt kijken bij het meedoen aan kampioenschappen. Je kon die kampioenschappen een beetje vergelijken met een eindexamen; het winnen van een prijs betekende dat je de opleiding bij Vermeyden succesvol had afgesloten.
Na het winnen van prijzen namen impresario’s contact met hem op en belandde hij in het internationale circuit. In 1976 werkte hij samen met Bert Garden, een internationaal opererende jongleur. Ze kwamen op het idee dat een thema voor zijn act voor meer eenheid zou zorgen. Bert lanceerde het idee van een western-act. Daar is Tel mee aan de slag gegaan. Samen met zijn vriend Norm Nielsen werkte hij een aantal ideeën uit en heeft hij de act in een half jaar in elkaar gezet. Op deze wijze ontstond een prachtige western-act die ik meerdere keren heb gezien.
Prijswinnende Western- act
Tel vertelde bij zijn lezing ook nog een paar prachtige anekdotes over zijn optreden in het Magic Castle en zijn ontmoeting met Charlie Chaplin, die hem uitnodigde voor een bezoek aan huis. Heel bijzonder.
Hij demonstreerde die avond ook zijn vaardigheid op het gebied van manipuleren en zijn eigen uitvinding: ‘de dansende vlammetjes op de vingertoppen’. Tel had ook prachtige en uitvoerige lecture notes gemaakt. Ik heb die niet alleen gekocht om wat uit te leren, maar ook als herinnering aan een prachtige avond.
Tel was een echte globetrotter en had een vergelijkbare carrière als Tonny van Dommelen; ze werkten internationaal en waren in Nederland minder bekend. Dit in tegenstelling tot Hans Kazàn en Hans Klok. Die werden in Nederland wel bekende goochelaars door hun vele tv-optredens.
In 2024 kreeg hij tijdens het NMU-congres in Zeist de NMU Gouden Speld voor zijn bijzondere verdiensten voor de Nederlandse Goochelkunst.
NMU Gouden Speld uitreiking door President René Laurant (video Jean Paul Broekhuizen).
Tel Smit was een cowboy en een gentleman. Hij heeft bijgedragen aan het verhogen van het niveau van de goochelkunst en zorgde er mede voor dat Nederland in de internationale goochelwereld een rol van betekenis speelde.
Minze Dijksma