Eregalerij van Nederlandse goochelaars die wereldkampioen zijn geworden
Ik heb de grote bloeiperiode meegemaakt van het goochelen in Nederland. Nederland heeft de meeste wereldkampioenen voortgebracht en ik heb het genoegen gehad dat ik een optreden of een lezing van hen allemaal heb meegemaakt. Zo ook van Tonny van Dommelen (1927 – 2013).
Tonny was een groot artiest en een buitengewoon sierlijk en artistiek manipulatiekunstenaar. Hij trad wereldwijd op en had vele erelidmaatschappen van goochelverenigingen in binnen – en buitenland. Zijn vader was barkeeper en om zijn gasten te onderhouden in de oorlog (muziek was verboden) deed hij goocheltrucs. Door hem is Tonny begonnen met goochelen.
Hij had veel talent en zag in Fred Kaps zijn grote voorbeeld. Hij begon met munten manipulaties. Maar die zijn op het toneel niet goed te zien. Hij is daarna overgegaan op gekleurde fiches. Hij liet die fiches zelf maken met een hele grove ribbelrand, waardoor je toch goed grip houdt met vochtige handen. Door deze fiches kwam hij op het casino thema “droom van de croupier“. In dat thema pasten ook kaarten en dobbelstenen. Tussen de manipulaties door produceerde hij zes grote bierglazen.
In 1954 Nederlands kampioen
In 1954 werd hij met de casino act Nederlands kampioen goochelen. Hij werd vervolgens professioneel goochelaar. In 1958 waren de wereldkampioenschappen goochelen in Wenen, maar Tonny had een contract in Brussel bij een nachtclub. De eigenaar zag het belang niet in dat hij daaraan meedeed. Maar ging overstag, omdat hij aanhoudende gezeur over de kampioenschappen zat was.
Tonny kwam in de nacht voordat hij op moest treden met de auto aan in Wenen. Zijn grote concurrent was Peter Pit. Ze moesten beiden op de zondagochtend optreden. Peter moest voor hem optreden en had de zaal al opgewarmd. Tonny zat in de juiste flow en zijn optreden ging super. Hij kreeg de Grand Prix en Peter Pit de eerste prijs algemeen goochelen.
Verslag in de Tricks van NK 1954
Tonny koos voor het buitenland
Fred Kaps was in Nederland de goochelaar. Tonny heeft daarom gekozen voor het buitenland. Hij trad regelmatig op cruiseschepen op. Hij had daarvoor vier acts. Zijn manipulatienummer, twee praatacts en een mentaal nummer.
Tijdens een tour in Scandinavië ontmoette hij Elinor. Zij was danseres in een showballet. Ze trouwden nog hetzelfde jaar.
In 1979 deed hij mee op uitnodiging aan een goochelconcours in Het Okura hotel in Tokio. Dit werd gehouden ter ere van het 25-jarig bestaan van de Japanse televisie. Er deden acht goochelaars mee met een top act. Hij deed mee met zijn casino nummer. Dat was in de loop der jaren behoorlijk gegroeid. Hij won de eerste prijs. Een plaquette en een geldbedrag van 5.000 dollar.
Foto 1: Foto vastgelegd voor De Telegraaf, fotograaf Wim van Rossem 25-10-1959 (Nationaal archief)
Foto 2: Tonny met bier en dobbelstenen
Foto 3: China 1959. Bron: Zweeds Magisch Archief (magiarkivet.se)
Foto 4: Foto gemaakt door Elinor van Dommelen. Bron: Zauber-pedia.de
Tonny is ook een groot aantal jaren president geweest van de NMU en kreeg voor zijn verdiensten de Gouden Speld van de NMU.
Hij woonde in Amsterdam en kocht na het stoppen met zijn carrière als goochelaar een boerderijtje in Wolvega. Wij werden dorpsgenoten.
Mijn buurvrouw vroeg hem voor een optreden in de bibliotheek. Daar heb ik hem zien optreden met een praatact. Hij deed o.a. de muntenvang. Dat is voor een manipulator een mooie routine. Hij deed dat heel professioneel en goed. Dat was genieten.
Hij werd in die tijd ook lid van de Magische Ring Friesland (MRF) en samen hebben we de clubavonden bezocht. Onderweg vertelde hij dan mooie anekdotes over zijn leven als goochelaar. Onze clubavonden hielden we in een zaaltje van ‘t Haske. Een partycentrum in Joure. Het was een sfeervolle ruimte, maar het licht was niet optimaal. Dat irriteerde Tonny. Hij kwam daar ook steeds weer op terug. Een van de leden begon zich weer te irriteren aan de terugkerende opmerkingen van Tonny over het licht en heeft toen een bouwlamp gekocht. Maar dat gaf veel gedoe en de lamp belandde in de opslag van ‘t Haske.
Foto 1: Minze in gesprek met Tonny
Foto 2: Tonny op de cover van het goochelvakblad Genii in 1978
Tonny mocht graag knutselen en hij maakte proefversies voor de attributen, die hij nodig had in zijn act. Als hij wist hoe het moest, liet hij het maken door een vakman.
Hij had ook een kast gemaakt met allemaal kistjes in verschillende kleuren. Tijdens een kindervoorstelling konden de kinderen dan een kistje met een bepaalde kleur kiezen en deed hij de truc, die in dat kistje zat. Ik heb dat kastje van hem gekregen, omdat hij ook gestopt was met het geven van kindervoorstellingen.
In 2008 is hij verhuisd naar Duitsland en zijn we elkaar uit het oog verloren.
Op 6 februari 2013 kreeg de Magische Ring Friesland het droevige bericht, dat Tonny van Dommelen op 85-jarige leeftijd was overleden.
Hij heeft voor de Nederlandse en internationale goochelwereld veel betekend. Hij was een groot vakman en had veel liefde voor de goochelkunst.
Minze Dijksma
Noot van de redactie: Lees ook in de eregalerij van Nederlandse goochelaars die wereldkampioen zijn geworden het verhaal van Minze over de eerste Nederlandse wereldkampioen Nic Niberco
Titelfoto: gemaakt door Elinor van Dommelen (bron: Zauber-pedia.de)